غفلت و بی توجهی نسبت به کودکان

در همه­ ی کشورهای جهان کودکان بسیاری از بی­ توجهی و کم توجهی والدین خود رنج می برند. البته باید دقت شود که بی ­توجهی به کودک یا(Child Neglect) ، با نادیده گرفتن رفتار­های منفی او تفاوت بسیاری دارد. در تعریف صحیح کم توجهی نسبت به کودکان آمده است: «هرگونه رفتار قطعی و یا مشکوک از سمت والدین و یا مراقبین اولیه که موجب محروم شدن کودک از نیازهای اولیه متناسب با سن می شود، و یا رفتارهایی که پتانسیل آسیب زدن های روانی و جسمانی به کودک را دارد.» کودکان کوچک تر نسبت به کودکان بزرگ تر بیشتر مورد بی توجهی قرار می گیرند. همچنین، دختران نیز نسبت به پسران بیشتر مورد بی توجهی قرار می گیرند. بی توجهی به کودک یعنی نبود نظارت و مراقبت مناسب و به حال خود رها کردن او، عدم توجه به نیازهای عاطفی یا روانی ضروری، عدم ارائه آموزش های کافی و برآورده نکردن نیاز های اساسی مثل مراقبت های بهداشتی، تغذیه، مکان زندگی  و پوشاک.  بی توجهی معمولا با الگوی مداوم مراقبت ناکافی مشخص می شود که می تواند به راحتی توسط افرادی که در تماس نزدیک با کودک هستند مشاهده شود. به عنوان مثال، مشاورین مدرسه ممکن است متوجه نشانه های این بی توجهی از سمت والدین به کودکان بشوند. نشانه هایی مثل بهداشت ضعیف، کم وزنی، مراقبت های پزشکی ناکافی یا غیبت های مکرر کودک در مدرسه.

بر اساس گزارش های وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده، بی توجهی به کودک درصد بالاتری را نسبت به دیگر بد رفتاری های با کودکان به خود اختصاص داده است. در سال 2016 گزارش ها نشان می دهد که حداقل 672000 مورد کودک آزاری در ایالت متحده به ثبت رسیده است که از این مقدار هفت نفر از هر هزار نفر قربانی بی توجهی بوده اند.

علائم و نشانه ها

کودکانی که مورد غفلت والدین و یا مراقبین اولیه مورد واقع شده اند، معمولا با یکسری مشکلات قابل تشخیص اند. مشکلاتی همچون سوء تغذیه، مشکلات پزشکی و ناتوانی در رشد. اکثر این مشکلات از جمله عوامل تهدید کننده زندگی هستند. علائم قابل مشاهده دیگر شامل پوست کثیف، بوی بد بدن، موهای شانه نشده و بدن شسته نشده، لباس های خیلی کوچک یا خیلی بزرگ به اندازه کودک و لباس های کثیف یا نامتناسب با شرایط آب و هوایی، می باشند.

به پرسنل مدرسه توصیه شده است که در صورت مشاهده موارد زیر احتمال مورد بی توجهی قرار گرفتن کودک را در نظر بگیرند:

1. غیبت های مکرر؛

2. گدایی یا دزدی کردن پول یا غذا؛

3. عدم برطرف کردن نیاز های پزشکی، دندانپزشکی و بینایی سنجی کودک توسط والدین؛

4. بوی شدید و بد بدن و عدم آراستگی؛

5. نداشتن لباس های متناسب با فصل به مقدار کافی؛

6. استفاده از الکل یا سایر موارد مخدر؛

7. کودک اقرار می کند که کسی در خانه نیست تا از او مراقبت کند.

همچنین اگر والدین یا مراقبین کودک خود را به صورت زیر معرفی کنند، احتمال غفلت وجود دارد:

• بی تفاوتی نسبت به کودک
• بی تفاوت یا افسرده
• غیر منطقی بودن
• سوء مصرف الکل یا سایر مواد مخدر

بی توجهی فیزیکی: که شامل امتناع کردن از مراجعه به مراقبت های پزشکی در موارد ضروری است. رها کردن کودک و یا ترک او بدون هماهنگی با کسی برای مراقبت از او، نظارت ناکافی، بیرون کردن کودک از خانه و ناتوانی در تامین ایمنی او بر طرف کردن نیازهای فیزیکی اش نیز جزو بی توجهی های فیزیکی هستند. سایر اشکال بی توجهی فیزیکی شامل سوء تغذیه یا تغذیه ناسالم، پوشاک و بهداشت ناکافی، بی توجهی آشکار به خطرات احتمالی غیر قابل اجتناب در خانه و بی توجهی بی پروایانه به امنیت و رفاه کودک مثل رانندگی در مستی در حضور کودک و یا تنها گذاشتن کودک خردسال در ماشین.

بی توجهی آموزشی: غفلت آموزشی یکی دیگر از جنبه های بی توجهی است و زمانی اتفاق می افتند که کودک در سن مدرسه است ولی به مدرسه فرستاده نمی شود، یا والدین از عمل به خدمات آموزشی توصیه شده و رفع کردن نیاز های اولیه تحصیل او امتناع می کنند. در بعضی موارد نیز این والدین با وجود دریافت تشخیص اختلال یادگیری فرزندشان از سمت متخصص، به دنبال درمان و رفع آن نمی روند؛ در حالی که دلیلی معقول برای این کارشان نیز ندارند.

بی توجهی عاطفی: بی توجهی عاطفی شامل تربیت و محبت ناکافی نسبت به کودکان است. مجادله و برخوردهای فیزیکی با همسر در حضور کودک، به کودک اجازه مصرف الکل و مواد مخدر را دادن، امتناع از برآورده کردن نیازهای روانی عاطفی کودک و یا تشویق کردن او به انجام اعمال ناسازگارانه مثل بزهکاری و تجاوز به حقوق دیگران، همگی در این دسته جای می گیرند.

بی توجهی پزشکی: بی توجهی های پزشکی شامل عدم ارائه مراقبت های پزشکی از کودک است. چنین کودکی ممکن است نشانه هایی از مریضی و ضعف و بی حالی، بیماری های عفونی و باکتریایی و خارش و خاراندن مدام پوست را نشان دهد.

عوامل کاهش دهنده

آنچه گفته شد عوامل خطر بودند. اما چه چیزی موجب می شود تا برخی کودکان بیشتر و برخی کمتر از بقیه تحت تاثیر این عوامل قرار گیرند؟ طبق گزارش انجمن روانشناسی آمریکا، عوامل زیر ممکن است به کاهش خطر بی توجهی و یا سوء استفاده از کودکان کمک کند:

1. خوشبینی، عزت نفس بالا، هوش، خلاقیت، شوخ طبعی و استقلال کودکان؛ که مهارت های مقابله ای آنان را در مواجهه با ناملایمات افزایش می دهد؛

2. پذیرش میان همسالان و تاثیرات مثبت معلمان، مربیان و الگو ها؛

3. دسترسی خانواده به حمایت های اجتماعی، زندگی در محله ی مناسب و رفتن به مدرسه ایمن و یادگیری خود مراقبت های بهداشتی در مدرسه؛

4. تجربه کودک از عشق، پذیرش، راهنمایی مثبت و محافظت توسط یک بزرگسال حمایت کننده ( این فرد ممکن است از آشنایان و یا مربیان مدرسه باشد)؛

5. داشتن آشنایان خانوادگی زیاد.

درک و پرداختن به غفلت، مستلزم آگاهی از مشکلات پیچیده و درهم تنیده اجتماعی است. مداخلات برای معالجه كودكان و خانواده های تحت تأثیر بی­ توجهی ، نیاز به ارزیابی دقیق و رفتارهای اختصاصی دارد. کلاس های آموزش والدین­، برنامه های درمان مواد مخدر، خدمات روانشناسی، مراکز اطلاع رسانی و سیاست های آگاهانه از طرف سازمان های دولتی، نمونه ای از این آگاهی بخشی هاست.